Сучаснае мастацтва – асаблівая сфера культуры. З аднаго боку, работнікі культуры да 2020–2022 гадоў мелі намадычны стыль існавання і былі збольшага інтэграваныя ў глабальны кантакт або прынамсі звязаныя з ім. З іншага боку, сфера сучаснага мастацтва ў Беларусі перажыла некалькі хваляў міграцыі. Асаблівасцю гэтых хваляў было тое, што, не зважаючы на ад'езд, абмен паміж тымі, хто з'ехаў, і тымі, хто заставаўся ў краіне, працягваў існаваць. Дзякуючы супольным праектам, падтрыманню, серыі рэзідэнцыяў, абмену кантактаў і г. д. І ў гэтым сэнсе сучаснае мастацтва можа быць прадметам вывучэння практык: як падтрымліваць стасункі і працягваць праекты, застаючыся ў такім размеркаваным і фрустраваным стане, як мы цяпер.
Сёлета хацелася б вылучыць не столькі асобныя праекты, колькі зафіксаваць важныя тэндэнцыі ў сучасным мастацтве. Усе яны, так ці інакш, скіраваныя на выбудоўванне доўгатэрміновых сетак падтрымання, пабудову інфраструктуры, выбудоўванне сувязяў не толькі па мяжы “з'ехалі – засталіся”, але і сярод культурніцкіх работнікаў з Беларусі, якія сёння перабываюць па ўсім свеце.
Фіксуем тэндэнцыі: