Гэтыя тры месяцы беларускае кіно паабапал мяжы разгарнула нечакана насычаную дзейнасць, і ўзнікла лёгенькае дэжа-вю, быццам дзеянне адбываецца годзе ў 2019-м (і гэта пра тое, што прынцыпова новых рашэнняў для новых выклікаў у нашага кіно не з’явілася).
Люты пачаўся з аб’явы пра стварэнне Беларускай незалежнай кінаакадэміі — і неўзабаве яе прэзентавалі на
“Берлінале”. Візіт на “Берлінале” штогод быў для нашага кіно пунктам хістання. З аднаго боку, гонар і абяцанне вялікіх перспектываў, калі гаворка ішла пра незалежных кінематаграфістаў. З другога — абурэнне наконт таго, што дзяржава не рупіцца аб прадстаўніцтве на фэсце. Па кароткім нерваванні ўсё вярнулася на свае месцы.
Стаўшы ў 2021-м сімвалічнаю абяцанкай альтэрнатыўнае будучыні “неўзабаве”, “Берлінале” і сёлета добра адыграў гэтую ролю. Прэзентацыя незалежнай кінаакадэміі — прыгожы сімвалічны крок адасаблення ад забаненай дзяржавы-суагрэсара — зноў абяцае, што ўшчэнт разнесенае беларускае кіно займела неймаверныя перспектывы. У доказ прэзентавалі дзесяць кінапраектаў, якія выклікалі на “Берлінале” крыху настаўніцкае адабрэнне, а ў кіношнай супольнасці — ціхія пытаннечкі наконт адбору і міжсабойчыкавасці. Запомнім гэтае спалучэнне: знешняе адабрэнне і ўнутраны разлад. Давядзецца з ім жыць, як раней. Суполка пакуль не спяшаецца рабіцца супольнасцю, а па-ранейшаму змагаецца за лаяльнасць.
Прыкладна тым жа часам у Астраўцы гэтаксама сімвалічна
адкрывалі адноўлены “кінаканцэртавы зал”, а пазней чыноўнікі з Наталляю Качанаваю на чале вясёлаю зграйкаю
наведалі адноўлены кінатэатр “Беларусь” у Стоўбцах. І абудзілі старую завядзёнку: чым менш у кінатэатрах застаецца ўласна кіно, тым радасней чыноўнікі ўспамінаюць, што найважнейшае, найлаяльнейшае з мастацтваў — якраз яно.
Быццам у адказ незалежныя кінематаграфісты
прэзентавалі не меней сімвалічную онлайн-платформу незалежнага беларускага кіно
Vodblisk. Яна мае выдатныя шанцы стацца онлайн-гета беларускага кіно, бо ўзнікла з неразвязвальнай гадамі патрэбы: беларускае кіно — гэта кіно, якое ўсе робяць і ніхто не можа паглядзець.
Жэст
Vodbliskу наконт бясплатнай гадавой падпіскі для жыхароў Беларусі мае засведчыць сімвалічнае заставанне на радзіме. Пакуль Мінкульт зачышчае пракат унутры краіны, онлайн-платформа можа выконваць сваю невялічкую місію “на бязлюддзі і мы людзі”, хаця відавочна, галоўная яе задача — зберагчы прысутнасць (і ілюзію адзінства) незалежных кінематаграфістаў як такую. Проста стварыць месца, дзе яны застаюцца бачнымі.
Наконт зачысткі: вясной
паў апошні бастыён дэцэнтралізаванага фестывальнага руху — кінафэст “Нефільтраванае кіно”. За пару дзён да старту яго адмянілі тэлефонным званком з Мінкульту. Гэтак сама, як у 2020-м
“Лістапад”.
Пакінем галасам у слухаўцы тлумачыць іхныя рашэнні, бо важней — што гарызантальныя сувязі даўно працуюць куды лепш за вертыкальныя. І
паказы “Няфільтру”, хай у фармаце кіналекторыю, усё адно адбыліся ў Гомлі. У час напісання гэтага тэксту
планаваліся ў Віцебску. А ў Мінску былі
адмененыя новым званком. У Вільні ж
паказалі ўсю невялічкую беларускую праграму — праз якую, будзем меркаваць, і адмянялі фэст у Мінску.
Пераможца, дарэчы, той самы, што і на леташнім фэсце “Бульбамуві” — фільм Юрыя Сямашкі “Смеццевая галава”. Ён засведчыў, што саматужнае кіно і яго гледачы па-ранейшаму кіруюцца кансерватыўнымі ўяўленнямі пра аўтарства — аддаюць перавагу кіно наратыўнаму, “штучнаму”. То бок “з прыдумкаю”, досыць адарванаму ад рэчаіснасці, а часам і зусім эскапісцкаму, са зразумелаю “філасофінкаю”. Весяліць і абнадзейвае тут тое, што на колькі імгненняў у гэтым добра выхаваным фільме з добра выхаванымі элементамі звышнатуральнага паўстае цень
Яна Шванкмаера.