Пяць галоўных пойнтаў – 2022. Тэатр
Галя Чыкіс і Света Бень. Фота Anna Eckold
Беларускія музыкі паспяхова засвойваюць новыя тэрыторыі, не маючы магчымасці выступаць у роднай краіне. Нарэшце з’яўляецца якасная рэфлексія, але транслююць яе старыя героі айчыннай сцэны. Новая беларуская музыка намагаецца намацаць стыль і сэнс, пакуль беспаспяхова. Ад артыста чакаюць пазіцыі, нават калі ён ніколі не трансляваў яе публічна. Што складаней пераадолець – цэнзуру ці самацэнзуру? Год пытанняў без адказаў, культурніцкай дэпрэсіі ды спробаў зазірнуць у цемру будучыні.
Новыя тэрыторыі
Выйсце беларускай музыкі – небяспечная і няўдзячная культурніцкая партызанка ці імклівая эміграцыя, даслоўная ці гастрольная. Пад забаронай усё і ўсе, канцэртавыя пляцоўкі перастаюць існаваць, кожны публічны выступ – рызыка. Эміграцыя дае магчымасць сабраць неабходны для гастрольнай дзейнасці сэтап і атрымаць жыццёва неабходную ін’екцыю ў выглядзе ўдзячнай аўдыторыі ды магчымасці не займацца самацэнзурай. У выніку беларускія музыкі збіраюць пляцоўкі ў гарадах, куды б раней проста не рызыкнулі выправіцца ў тур. Рэкардсмены тут – “Петля пристрастия” і NaviBand. Галоўныя музычныя івэнты – беларускія фестывалі “Грай” і “Мара Фэст” у Польшы.
Цэнзура ці самацэнзура?
Але шмат хто застаецца ў Беларусі і вымушаны ці паставіць на паўзу ўсе свае музычныя праекты (“Крама”, “Палац”, “Троіца”), ці працягваць працу як мінімум у максімальна нейтральным ключы. Як пісаць пра тое, што баліць, калі твой гугл-док можа трапіць да таварыша маёра? Дзе межы дазволенага і хто іх акрэсліў? Цяжка кіраваць супраць плыні папяровым плотам у рацэ з кракадзіламі. Толькі зрэдку здараюцца выключэнні – як альбом Akute “Напалову тут” і фестываль Sprava, які адбыўся ў Беларусі ў жніўні.
Новая музыка: стыль і сэнс
У гэтых умовах спробы намацаць стыль і сэнс падаюцца спробаю пабудаваць хату ў багне, калі на руках у цябе дыплом аб гуманітарнай адукацыі. Новая беларуская музыка адчайна спрабуе сфармуляваць сама сябе, але ёй вельмі не стае свежага паветра. З цікавых выключэнняў – джазавая электроніка Gregory Neko, эксперыментальны відэамікс з джазу, соўлу і этнікі ад Валерыі Дэле ды чароўны эмбіент ад sk.ein.
Якасная рэфлексія
Але і старыя героі толькі зрэдку транслююць якасную рэфлексію. Свежы прыклад – цудоўны альбом Святланы Бень і Галіны Чыкіс “Приём!”. Гэта няўтульнае адчуванне болю і адчаю чалавека, які апынуўся сам-насам з невыразнай і невыноснаю рэчаіснасцю ды намагаецца жыць у цяперашніх абставінах.
Музыка за кратамі
На жаль, галоўнымі ньюзмэйкерамі ў беларускай музыцы застаюцца творцы, якія ёсць ці былі за кратамі. Па-ранейшаму ў няволі музыкі гурта Irdorath Надзея і Уладзімір Калачы, рагачоўскія рокеры Tor Band і шмат іншых творцаў. Гэта беларуская рэчаіснасць, у такіх умовах адбываецца культурніцкае жыццё краіны.