Беларуская культура: музыка (лістапад – студзень 2023 г.)
БЕЛАРУСКАЯ КУЛЬТУРА: МУЗЫКА (ЛІСТАПАД – СТУДЗЕНЬ 2023 Г.)
БЕЛАРУСКАЯ КУЛЬТУРА: МУЗЫКА (ЛІСТАПАД – СТУДЗЕНЬ 2023 Г.)
БЕЛАРУСКАЯ КУЛЬТУРА: МУЗЫКА (ЛІСТАПАД – СТУДЗЕНЬ 2023 Г.)
БЕЛАРУСКАЯ КУЛЬТУРА: МУЗЫКА (ЛІСТАПАД – СТУДЗЕНЬ 2023 Г.)
БЕЛАРУСКАЯ КУЛЬТУРА: МУЗЫКА (ЛІСТАПАД – СТУДЗЕНЬ 2023 Г.)
БЕЛАРУСКАЯ КУЛЬТУРА: МУЗЫКА (ЛІСТАПАД – СТУДЗЕНЬ 2023 Г.)
БЕЛАРУСКАЯ КУЛЬТУРА: МУЗЫКА (ЛІСТАПАД – СТУДЗЕНЬ 2023 Г.)
БЕЛАРУСКАЯ КУЛЬТУРА: МУЗЫКА (ЛІСТАПАД – СТУДЗЕНЬ 2023 Г.)
Поп & рок. Фрык-мэмы супраць крыку траўмаванага чалавека
Асноўныя трэнды сезону:
Поп & рок. Фрык-мэмы супраць крыку траўмаванага чалавека
Асноўныя трэнды сезону:
- Рэпрэсіі ўзмацняюцца. Цяпер музычны гурт можа стаць экстрэмісцкім фармаваннем, а за выкананне песні можна атрымаць крымінальную справу.
- Афіцыйная эстрада працуе на максімуме сваіх здольнасцяў. А гэта тур “Драздоў” і фрык-мэм пра беларускую жонку.
- Незалежная музыка: творцы пачалі рабіць якасць, і гэта выклікае стрыманы аптымізм.
- Масава зачыняюцца канцэртавыя пляцоўкі: няма варыянтаў нават у праўладных, а іншым проста не ўзгадняюць праграмы.
Тэрарысты з гітарамі: дазвол як рухавік прагрэсу
Тэрарысты з гітарамі: дазвол як рухавік прагрэсу
Упершыню ў сусветнай гісторыі музычны гурт прызналі экстрэмісцкім фармаваннем. Гэта адбылося ў 2023 годзе ў Беларусі, і гэта амаль усё, што трэба ведаць пра стаўленне дзяржавы да вольнай творчасці. Музыкаў рагачоўскага гурта Tor Band арыштавалі, яны некалькі разоў запар атрымалі содні. Пасля з’явілася ўжо крымінальная справа, а сам гурт улады Беларусі прызналі экстрэмісцкім фармаваннем. Паводле якіх крытэраў гэта вызначалася, мы пакуль не ведаем, але пра сэнс крыміналізацыі і маргіналізацыі рок-музыкі можам паразважаць.
Экстрэмізм – гэта тое, як улада ўспрымае незалежную музыку ў стасунку да сябе. Яна ўспрымае толькі паслухмянае і цалкам падкантрольнае мастацтва, а ўсё астатняе лічыць непатрэбным, шкодным і нават небяспечным. І публічна транслюе гэта праз прызнанне правінцыйнага гурта радыкальным. Пануе звышупэўненасць у сваім жа страху перад іншадумствам, палітыка татальнага кэнсэлінгу і рэжым максімальнай зачысткі публічнай прасторы. Чыноўнікі намагаюцца перафарбаваць рэчаіснасць у патрэбныя колеры ды стварыць свой слоўнік і метады камунікацыі з творцамі. Музыкі – злодзеі з гітарамі ў руках. У гэтым кантэксце музычныя інструменты кваліфікуюцца як зброя, з дапамогай якой вырабляецца шкодная прадукцыя.
Пры гэтым кожны канцэрт – гэта тэрыторыя непрадказальнасці ў дзяржаве, дзе ўсё мусіць развівацца, згодна з зацверджанымі метадычкамі. У такіх абставінах прызнанне гурта экстрэмісцкім фармаваннем дадаткова легітымізуе барацьбу дзяржавы з іншадумствам і дае ёй магчымасць раздаваць прысуды за няправільна праспяваныя песні.
Яшчэ адзін варты нашай увагі прэцэдэнт: атрымала 3 гады “хатняй хіміі” беларуская спявачка Мерыем Герасіменка, якую затрымалі на мінскай вуліцы Зыбіцкай за выкананне песні ўкраінскага гурта “Океан Ельзи”. Гэта відавочны сігнал музыкам, якія застаюцца ў Беларусі і працягваюць там працаваць: песні мусяць гучаць толькі пасля ўзгаднення ў адпаведных інстанцыях. Татальная зачыстка працягваецца: адзін за адным у краіне затрымліваюць музыкаў ды іншых культурніцкіх дзеячаў, якім у выніку пагражае крымінальная справа. Дзяржава транслюе мэсідж “творца – злачынца”. Але для каго?
Экстрэмізм – гэта тое, як улада ўспрымае незалежную музыку ў стасунку да сябе. Яна ўспрымае толькі паслухмянае і цалкам падкантрольнае мастацтва, а ўсё астатняе лічыць непатрэбным, шкодным і нават небяспечным. І публічна транслюе гэта праз прызнанне правінцыйнага гурта радыкальным. Пануе звышупэўненасць у сваім жа страху перад іншадумствам, палітыка татальнага кэнсэлінгу і рэжым максімальнай зачысткі публічнай прасторы. Чыноўнікі намагаюцца перафарбаваць рэчаіснасць у патрэбныя колеры ды стварыць свой слоўнік і метады камунікацыі з творцамі. Музыкі – злодзеі з гітарамі ў руках. У гэтым кантэксце музычныя інструменты кваліфікуюцца як зброя, з дапамогай якой вырабляецца шкодная прадукцыя.
Пры гэтым кожны канцэрт – гэта тэрыторыя непрадказальнасці ў дзяржаве, дзе ўсё мусіць развівацца, згодна з зацверджанымі метадычкамі. У такіх абставінах прызнанне гурта экстрэмісцкім фармаваннем дадаткова легітымізуе барацьбу дзяржавы з іншадумствам і дае ёй магчымасць раздаваць прысуды за няправільна праспяваныя песні.
Яшчэ адзін варты нашай увагі прэцэдэнт: атрымала 3 гады “хатняй хіміі” беларуская спявачка Мерыем Герасіменка, якую затрымалі на мінскай вуліцы Зыбіцкай за выкананне песні ўкраінскага гурта “Океан Ельзи”. Гэта відавочны сігнал музыкам, якія застаюцца ў Беларусі і працягваюць там працаваць: песні мусяць гучаць толькі пасля ўзгаднення ў адпаведных інстанцыях. Татальная зачыстка працягваецца: адзін за адным у краіне затрымліваюць музыкаў ды іншых культурніцкіх дзеячаў, якім у выніку пагражае крымінальная справа. Дзяржава транслюе мэсідж “творца – злачынца”. Але для каго?
Падмена сэнсаў: ніадкуль, ні пра што, нідзе
Падмена сэнсаў: ніадкуль, ні пра што, нідзе
З іншага боку, што можа прапанаваць беларуская афіцыйная ідэалогія наўзамен? Шчыльны двухмесячны тур па гарадах і вёсках краіны адбываецца ў гурта “Дразды”, які гастралюе з хітом “Хата бацькоў” і дэпутатам Тэнгізам Думбадзэ ў прыдатак. Поп-гурт балалаечніка Віталя Карпанава перажывае свой залаты час і збірае сотні тысяч праглядаў – і гэта хіба не адзіны легітымны беларускі калектыў, які можа сабе дазволіць выйсці за межы дзяржаўнага тэлебачання і рэальна сабраць аўдыторыю на канцэртах. Карпанаў нарэшце намацаў свой шлях пасля шэрагу эксперыментаў з публічным іміджам у выглядзе нюдсаў з гусямі і кволай імітацыі гурта “Ленінград”. У цяперашніх абставінах гурт “Дразды” хіба не найлепшы прыклад афіцыйнай культуры, бо ў астатнім дзяржаўная ідэалогія здольная нараджаць не сэнсы, а мэмы.
Свежы прыклад – трэк “Белорусская жена”, спеты ў эфіры дзяржаўнага тэлебачання: мікс таннай самадзейнасці, гендарнага шавінізму і спарахнелых уяўленняў пра сямейныя каштоўнасці нібыта з эпохі палеаліту.
Калі не можаш сам, запрасі таго, хто можа. Даходзіць да абсурду: перамогу на беларускім тэлевізійным конкурсе кшталту “Алло, мы ищем таланты” атрымлівае… Іван Дзятлаў з Іванаўскай вобласці. Гэтак выглядае падтрымка мясцовых талентаў па-беларуску.
Дэфіцыт афіцыйных беларускіх выканаўцаў кампенсуюць расійскімі і расійска-ўкраінскімі. Гэтак, у снежні тры дні запар аншлаг у Палацы спорту збірала імітацыя непажаданай пасля выказванняў пра расійскую агрэсію Святланы Лабады пад творчым псеўданімам Anna Asti. Як бачым, канцэртавае жыццё працягваецца, але адбываецца зноў жа толькі на правераных і цалкам адпаведных дзяржаўнай ідэалогіі пляцоўках.
Але нават сувязі з дзяржаваю не гарантуюць уласніку спакойнага жыцця. Напрыклад, канцэртавая пляцоўка Prime Hall, што належыць праўладнаму тытунёваму магнату Тапузідысу, закрылася пасля скаргаў добразычліўцаў на шкодныя для ўладаў Беларусі імпрэзы. Ураборас у дзеянні – пул недатыкальных змяншаецца з кожным днём, а дэфармаванае ўяўленне пра тое, як функцыянуе культура, малюе перад намі оруэлаўскія сюжэты і практыкі. Цікавы час для даследнікаў-антраполагаў, але бязлітасны для творцаў.
Свежы прыклад – трэк “Белорусская жена”, спеты ў эфіры дзяржаўнага тэлебачання: мікс таннай самадзейнасці, гендарнага шавінізму і спарахнелых уяўленняў пра сямейныя каштоўнасці нібыта з эпохі палеаліту.
Калі не можаш сам, запрасі таго, хто можа. Даходзіць да абсурду: перамогу на беларускім тэлевізійным конкурсе кшталту “Алло, мы ищем таланты” атрымлівае… Іван Дзятлаў з Іванаўскай вобласці. Гэтак выглядае падтрымка мясцовых талентаў па-беларуску.
Дэфіцыт афіцыйных беларускіх выканаўцаў кампенсуюць расійскімі і расійска-ўкраінскімі. Гэтак, у снежні тры дні запар аншлаг у Палацы спорту збірала імітацыя непажаданай пасля выказванняў пра расійскую агрэсію Святланы Лабады пад творчым псеўданімам Anna Asti. Як бачым, канцэртавае жыццё працягваецца, але адбываецца зноў жа толькі на правераных і цалкам адпаведных дзяржаўнай ідэалогіі пляцоўках.
Але нават сувязі з дзяржаваю не гарантуюць уласніку спакойнага жыцця. Напрыклад, канцэртавая пляцоўка Prime Hall, што належыць праўладнаму тытунёваму магнату Тапузідысу, закрылася пасля скаргаў добразычліўцаў на шкодныя для ўладаў Беларусі імпрэзы. Ураборас у дзеянні – пул недатыкальных змяншаецца з кожным днём, а дэфармаванае ўяўленне пра тое, як функцыянуе культура, малюе перад намі оруэлаўскія сюжэты і практыкі. Цікавы час для даследнікаў-антраполагаў, але бязлітасны для творцаў.
Візавы белкульт: перасоўныя героі
Візавы белкульт: перасоўныя героі
Канцэртавая афіша, якую прапануюць беларусам у замежжы, куды больш разнастайная. У Літве адбыўся міні-тур гурта Gods Tower, але галоўнаю музычнаю краінаю для беларусаў застаецца Польшча: тут можна без праблемаў з лагістыкаю сабраць неблагі фестываль.
Калі раней свята беларускай музыкі адбывалася ў Польшчы раз на год недалёка ад мяжы, то цяпер праграма выглядае стабільна насычанаю. Вядомыя гурты – “Петля пристрастия”, “РСП”, Naviband, Volski, “Дай дарогу!”, “J:Mopс” – рэгулярна анансуюць канцэрты. Шмат хто з музыкаў выкарыстоўвае акустычны фармат, які, відавочна, больш мабільны ды эфектыўны з эканамічнага пункту гледжання. У маленькім бары з гітарай у руках можна заўважыць Уладзіміра Пугача ці Юрыя Стыльскага, Алеся Лютыча ці Змітра Вайцюшкевіча. Ёсць попыт. Але і для часткі мэтавай аўдыторыі ў Беларусі ёсць відавочная праблема: хочаш ін’екцыю свайго – спачатку атрымай візу.
Калі раней свята беларускай музыкі адбывалася ў Польшчы раз на год недалёка ад мяжы, то цяпер праграма выглядае стабільна насычанаю. Вядомыя гурты – “Петля пристрастия”, “РСП”, Naviband, Volski, “Дай дарогу!”, “J:Mopс” – рэгулярна анансуюць канцэрты. Шмат хто з музыкаў выкарыстоўвае акустычны фармат, які, відавочна, больш мабільны ды эфектыўны з эканамічнага пункту гледжання. У маленькім бары з гітарай у руках можна заўважыць Уладзіміра Пугача ці Юрыя Стыльскага, Алеся Лютыча ці Змітра Вайцюшкевіча. Ёсць попыт. Але і для часткі мэтавай аўдыторыі ў Беларусі ёсць відавочная праблема: хочаш ін’екцыю свайго – спачатку атрымай візу.
Вынікі і падсумаванні: спяваць на вогнішчах
Вынікі і падсумаванні: спяваць на вогнішчах
Падводзіць музычныя вынікі года было складана, бо частка якасных рэлізаў не трапіла ў інфармацыйную прастору: пошук, сістэматызацыя, ацэнка – усе гэтыя складнікі цяпер у зоне адказнасці юзэра, які хоча паглыбіцца ў беларускі музычны кантэкст.
Дыгерства зноў у трэндзе, але цяпер гэта і адзіны арыенцір для неафіта. Вось некалькі альбомаў канца мінулага года, якія варта вылучыць у фармаце “Best of the 2022”.
ske.in “Rove” – альбом як сімвал бясконцага падарожжа. Пярэсты і манахромны адначасова, прыгожы і сумны, блізкі і далёкі – выдатны эмбіент з нацыянальным каларытам.
“Приём!” – Бенька разам з Галяю Чыкіс запісалі магутны альбом-рэфлексію. Ніколі лірыка Святланы Бень не была настолькі моцнай і вобразнай, а музычны складнік стаў лепш суіснаваць з тэкставым з часу багемнай “Серебряной свадьбы”.
Па выніках года варта адзначыць і гурт “Союз” з рэлізам “Сила ветра”: мінскае трыа запісала вельмі цёплы і ўтульны альбом-рэспект лацінаамерыканскай музыцы 1970-х. Гэта гучыць вельмі незвычайна для ўсходнееўрапейскай традыцыі, але і вельмі прыгожа.
Да гэтага спісу можна дадаць імёны, якія ўвогуле не трапілі ў топы і рэйтынгі, але вартыя згадкі.
Найперш Name Killer Birchenson “Variablrs” – разняволены і багаты на яскравыя мелодыі і нестандартныя музычныя хады мікс мідўэст-эма, мат-року і панку па-беларуску. А да таго Sož “Apošnija tancory” – міні-альбом змрочнага і манатоннага пост-панку з экзістэнцыйнаю лірыкаю.
Цікава, што ўжо ў гэтым годзе цягам студзеня выйшла багата якаснага матэрыялу, з якога можна складаць асобны рэйтынг.
У першую чаргу гэта альбом гурта Syndrom samazvanca, створаны з аскепкаў досведу сусветнай музыкі. Але музыкі не гуляюцца з імі, а ствараюць уласны пазл з арт-року, псіхадэлікі і краўту, аздоблены харызматычнымі і трапнымі тэкстамі Уладзя Лянкевіча: часам з намі праз лірыку альбому “Vostraŭ skarhaŭ” размаўляе Бахарэвіч, а часам – таварыш маёр.
Ці яшчэ адзін цікавы альбом – “Пап” ад гурта “Чёрточка”. Гэта атмасферныя тэксты і калючы, няўтульны саўнд, каб падкрэсліць настрой. Тут паўстаюць цені змрочнага гораду, балючыя інтравертныя маналогі, метафізічная лірыка – усё разам працуе выдатна.
Адзначым: абодва альбомы запісалі музыкі, якія жывуць і працуюць у Беларусі, і гэта цудоўная ілюстрацыя жыццяздольнасці беларускай музыкі ды ўмення адаптавацца да ўмоваў татальнай забароны.
Дзве паралельныя рэчаіснасці: музыка па-за межамі Беларусі жыве ў live-рэжыме, музыка ў Беларусі – у студыйным фармаце. Каб сабраць паўнавартасную карціну музычнага жыцця, трэба добра разбірацца ў пазлах на тысячу аскепкаў і болей.
Дыгерства зноў у трэндзе, але цяпер гэта і адзіны арыенцір для неафіта. Вось некалькі альбомаў канца мінулага года, якія варта вылучыць у фармаце “Best of the 2022”.
ske.in “Rove” – альбом як сімвал бясконцага падарожжа. Пярэсты і манахромны адначасова, прыгожы і сумны, блізкі і далёкі – выдатны эмбіент з нацыянальным каларытам.
“Приём!” – Бенька разам з Галяю Чыкіс запісалі магутны альбом-рэфлексію. Ніколі лірыка Святланы Бень не была настолькі моцнай і вобразнай, а музычны складнік стаў лепш суіснаваць з тэкставым з часу багемнай “Серебряной свадьбы”.
Па выніках года варта адзначыць і гурт “Союз” з рэлізам “Сила ветра”: мінскае трыа запісала вельмі цёплы і ўтульны альбом-рэспект лацінаамерыканскай музыцы 1970-х. Гэта гучыць вельмі незвычайна для ўсходнееўрапейскай традыцыі, але і вельмі прыгожа.
Да гэтага спісу можна дадаць імёны, якія ўвогуле не трапілі ў топы і рэйтынгі, але вартыя згадкі.
Найперш Name Killer Birchenson “Variablrs” – разняволены і багаты на яскравыя мелодыі і нестандартныя музычныя хады мікс мідўэст-эма, мат-року і панку па-беларуску. А да таго Sož “Apošnija tancory” – міні-альбом змрочнага і манатоннага пост-панку з экзістэнцыйнаю лірыкаю.
Цікава, што ўжо ў гэтым годзе цягам студзеня выйшла багата якаснага матэрыялу, з якога можна складаць асобны рэйтынг.
У першую чаргу гэта альбом гурта Syndrom samazvanca, створаны з аскепкаў досведу сусветнай музыкі. Але музыкі не гуляюцца з імі, а ствараюць уласны пазл з арт-року, псіхадэлікі і краўту, аздоблены харызматычнымі і трапнымі тэкстамі Уладзя Лянкевіча: часам з намі праз лірыку альбому “Vostraŭ skarhaŭ” размаўляе Бахарэвіч, а часам – таварыш маёр.
Ці яшчэ адзін цікавы альбом – “Пап” ад гурта “Чёрточка”. Гэта атмасферныя тэксты і калючы, няўтульны саўнд, каб падкрэсліць настрой. Тут паўстаюць цені змрочнага гораду, балючыя інтравертныя маналогі, метафізічная лірыка – усё разам працуе выдатна.
Адзначым: абодва альбомы запісалі музыкі, якія жывуць і працуюць у Беларусі, і гэта цудоўная ілюстрацыя жыццяздольнасці беларускай музыкі ды ўмення адаптавацца да ўмоваў татальнай забароны.
Дзве паралельныя рэчаіснасці: музыка па-за межамі Беларусі жыве ў live-рэжыме, музыка ў Беларусі – у студыйным фармаце. Каб сабраць паўнавартасную карціну музычнага жыцця, трэба добра разбірацца ў пазлах на тысячу аскепкаў і болей.
Высновы
Высновы
Ціск на беларускіх музыкаў увесь час павялічваецца. Улады Беларусі б’юць рэкорды ў рэпрэсіях і намагаюцца іх легітымізаваць. Цяпер нязгодны творца – пад крымінальным пераследам. Ёсць два варыянты не трапіць пад раздачу: перастаць пісаць песні ці пагадзіцца з пастулатамі метадычкі.
Здольнасці афіцыйнай эстрады – у межах вытворчасці аднастайнага трэшу. Гэта не фрык-шоу, а галюцынацыя траўмаванай свядомасці. Мэтавая аўдыторыя гэтай творчасці міфічная і існуе хібы што на паперы.
Незалежная беларуская музыка працуе цяпер выключна са змрочнымі інтанацыямі і наратывамі. Гэта балючая рэфлексія незалежна ад жанравых складнікаў – ці то арт-панку, ці то шансону. Намацаць пазітыў у гэтых абставінах – невыканальная задача.
Пры гэтым беларуская музыка паволі выходзіць з рэжыму чакання і стварае новы слоўнік наратываў і сэнсаў: гэта крык траўмаванага чалавека, спроба звярнуць на сябе ўвагу праз тэрапеўтычныя маналогі і жменьку цнатлівай самаіроніі.
Здольнасці афіцыйнай эстрады – у межах вытворчасці аднастайнага трэшу. Гэта не фрык-шоу, а галюцынацыя траўмаванай свядомасці. Мэтавая аўдыторыя гэтай творчасці міфічная і існуе хібы што на паперы.
Незалежная беларуская музыка працуе цяпер выключна са змрочнымі інтанацыямі і наратывамі. Гэта балючая рэфлексія незалежна ад жанравых складнікаў – ці то арт-панку, ці то шансону. Намацаць пазітыў у гэтых абставінах – невыканальная задача.
Пры гэтым беларуская музыка паволі выходзіць з рэжыму чакання і стварае новы слоўнік наратываў і сэнсаў: гэта крык траўмаванага чалавека, спроба звярнуць на сябе ўвагу праз тэрапеўтычныя маналогі і жменьку цнатлівай самаіроніі.